Osteoporoza
Istota choroby
Osteoporoza jest chorobą, w wyniku której następuje znaczne osłabienie kości i większa podatność na ich złamania. Jest to choroba układu szkieletowego dotycząca znacznej grupy ludzi. Uznana została przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę cywilizacyjną. Należy do najczęstszych chorób populacji dorosłych. Szacuje się, że około 750 000 000 osób jest chorych na osteoporozę w USA, Japonii oraz Europie. Choroba ta dotyczy około 30% kobiet oraz 8% mężczyzn po 50. roku życia. Najczęstsze złamiania dotyczą przede wszystkim kręgosłupa, kości ramiennej, promieniowej oraz szyjki kości udowej. Szacuje się, że w 2050 roku liczba złamań szyjki kości udowej będzie wynosiła 6 260 000, a stan ten określany jest już jako epidemia złamań.
Do czynników ryzyka, związanych z wystąpieniem osteoporozy, zalicza się przede wszystkim wiek, uwarunkowanie genetyczne, drobną budowę ciała, niedowagę, rasę białą, dietę ubogą w wapń, witaminę D i sód, niedobór hormonów płciowych, niską masę kostną, przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych oraz kortykosteroisów, nadczynność tarczycy, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, małą aktywność fizyczną, siedzący tryb życia oraz występowanie cukrzycy.
Podział osteoporozy
Osteoporozę dzieli się na pierwotną oraz wtórną. Przyczyną osteoporozy pierwotnej jest menopauza (zwłaszcza zachodząca dosyć wcześnie) oraz zaawansowany wiek. Za osteoporozę wtórną odpowiedzialne są natomiast zaburzenia hormonalne, głównie nadczynność tarczycy, przytarczy i kory nadnerczy, a także długotrwałe unieruchomienie, które może doprowadzić do zmian osteoporotycznych oraz zaburzenia wchłaniania, bądź niedobór witaminy D i wapnia. Osteoporoza wtórna może być także spowodowana działaniem niepożądanych leków, na przykład barbituranów, a także chorób, z którymi może ona przebiegać ? przykładem może być tutaj reumatoidalne zapalenie stawów. Do innych przyczyn osteoporozy wtórnej zalicza się także małą aktywność fizyczną oraz cukrzycę i kamicę nerkową.
Wyróżnić można ponadto osteoporozę dziecięcą, która występuje w wieku od 5 do 15 lat i jest wywołana zaburzeniami związanymi z wchłanianiem wapnia w przewodzie pokarmowym. Osteoporoza inwolucyjna związana jest ze zmianami inwolucyjnymi, które zachodzą razem z wiekiem, a osteoporoza pomenopauzalna wiąże się z niedoborem estrogenów u kobiet po menopauzie. Wyróżnia się także osteoporozę z unieruchomienia, która dotyczy miejsca unieruchomionego na przykład za pomocą optrunku gipsowego. Wiąże się to przede wszystkim z niewystarczającym ukrwieniem danego miejsca. Po 60 roku życia występuje z kolei osteoporoza starcza, która wiąże się przede wszystkim z zaburzeniem równowagi między komórkami kościotwórczymi a kościogubnymi.
Osteoporozę można także podzielić, biorąc pod uwagę tempo zmian, które zachodzą w organizmie osoby chorej. Osteoporoza z szybkim obrotem kostnym, która występuje zwłaszcza w przypadku kobiet będących we wczesnym okresie menopauzy, stwierdzana jest wówczas, kiedy utrata masy kostnej wynosi powyżej 3,5% w ciągu roku. O osteoporozie z wolnym obrotem kostnym mówi się natomiast wtedy, kiedy utrata masy kostnej wynosi poniżej 3,5% w ciągu roku.
Objawy osteoporozy
Choroba ta rozpoczyna się najczęściej bezobjawowo. Dolegliwości, które pojawiają się nieco później są racej mało specyficzne i powodują znaczny dyskomfort, zwłaszcza podczad stania oraz siadania. Przyczyniają się one także do problemów z poruszaniem się. Charakterystycznym objawem jest natomiast zmniejszenie zakresu ruchu w stawach, które można zaobserwować zwłaszcza w przypadku stawów kręgosłupa. Typowy jest także ból kręgosłupa, obniżenie wzrostu, oraz złamania dwuwklęsłe, klinowate lub pozakręgosłupowe. Złamania te mogą doprowadzić do deformacji klatki piersiowej, postania tak zwanego wdowiego garbu, czy zaokrąglenia pleców.
Leczenie osteoporozy
Wczesne rozpoznanie choroby pozwala na zapobieganie jej rozwojowi oraz rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. W ramach terapii stosuje się przede wszystkim przyjmowanie środków farmakologicznych. Oprócz tego niezwykle ważne jest minimalizowanie czynników ryzyka oraz stosowanie właściwej diety, bogatej w duże ilości witaminy D3 oraz wapnia. Zapobieganie osteoporozie polega przede wszystkim na unikaniu upadków i złamań, uzupełnianiu diety w wapń, fosfor, sód, witaminę D oraz magnez, a także na kontroli zaburzeń hormonalnych.
